Chăm sóc cà phê trong mùa mưa ở Tây Nguyên (Phần 1)
Cà phê vẫn là loại cây trồng chủ lực ở nước ta nói chung và ở Tây nguyên nói riêng. Sau nhiều năm ở mức giá thấp, đến cuối năm 2023 và sang năm 2024 giá cà phê tăng mạnh là động lực để người nông dân trồng cà phê đầu tư, chăm sóc vườn cây chu đáo hơn. Trong các kỹ thuật chăm sóc vườn cà phê kinh doanh trong mùa mưa thì bón phân và quản lý tốt bệnh hại là những kỹ thuật rất quan trọng để bảo đảm sinh trưởng và nâng cao năng suất vườn cây
Ngày nay phần lớn các vườn cà phê kinh doanh đã được trồng bằng giống mới năng suất cao như các dòng vô tính TR4, TR5, TR6, TR9….. giống hạt lai đa dòng TRS1 (được chọn tạo từ Viện WASI); các dòng vô tính được tuyển chọn từ nông dân giỏi địa phương và đã được công nhận là giống quốc gia như Cà phê Dây, Xanh Lùn. Tiềm năng năng suất của các giống này rất cao, từ 6-7 tấn nhân/ha, do vậy cần cung cấp đầy đủ dinh dưỡng cho cây cà phê trong mùa mưa, là mùa nuôi quả hình thành sản lượng trong năm, đồng thời tạo bộ cành dự trữ cho vụ thu hoạch kế tiếp. Một chế độ bón phân hợp lý cho vườn cây thường được căn cứ vào nhu cầu dinh dưỡng của cây tức là lượng dinh dưỡng cây cần để tạo nên sinh khối về thân cành lá để duy trì sinh trưởng, để tạo nên sản lượng vườn cây. Trong việc tính toán lượng phân bón để cung cấp cho vườn cây còn căn cứ vào độ phì đất vườn và tính đến hệ số sử dụng phân bón. pH đất cũng là một yếu tố liên quan đến sự hấp thu dinh dưỡng từ đất của cây trồng. Tuy cà phê là loại cây có khả năng thích nghi với độ pH khá rộng, nhưng phần lớn các chất dinh dưỡng được hấp thu thuận lợi hơn trong phạm vi pH từ 4,5-6.
Trong chương trình Canh tác cà phê thông minh được thực hiện bởi Công ty Cô phần Phân bón Bình Điền từ năm 2023-2026, có hơn 150 mẫu đất vườn cà phê nông hộ trên hai loại đất đỏ và đất xám ở Tây Nguyên đã được phân tích đánh giá thì thấy rằng: Đất nhìn chung khá chua, pH KCl biến động từ 3,05 đến 5,6. Số mẫu đất có pH <4.5 chiếm hơn 80%. Hàm lượng hữu cơ trung bình đến khá giàu, đạm tổng số khá đến giàu, lân dễ tiêu từ trung bình đến giàu, kali dễ tiêu từ trung bình, can xi, ma giê trao đổi thấp đến rất thấp. Hàm lượng vi lượng Zn trung bình và Bore ở mức nghèo.

Căn cứ vào các thông tin về độ phì đất, có tính toán đến hệ số sử dụng phân bón, với mục tiêu năng suất cà phê đạt bình quân từ 4-5 tấn nhân/ha/năm, Công ty Cô phần Phân bón Bình Điền đã đề xuất lượng phân bón cho cà phê trong một năm như sau:
1/ Phân Cân bằng đất: (29,8% CaO; 7,2% MgO; 2,6% P2O5; 1,1% S; 1,2% SiO2)
bón từ 500-700kg/ha/năm tùy vào độ chua đất. Cân bằng đất là loại phân cải thiện độ chua đất, cung cấp thêm Ca, Mg cho đất.
2/ Phân Hữu cơ Dưỡng rễ - Tốt cây: (có hàm lượng hữu cơ: 63%; Nts: 2,4%; P2O5dt: 1,8%; K2Ohh: 2,2%; Tổng AH + AF: 3% ) bón 1-2 kg/cây/năm
Các loại phân Cân bằng đất và Hữu cơ bón vào đầu hay giữa mùa mưa. Phân Cân bằng đất rải đều trên mặt đất xung quanh, trong và ngoài tán cà phê. Phân hữu cơ thì đào rãnh xung quanh tán, bón và lấp đất.
3/ Phân NPK: các loại NPK Đầu Trâu đều có phối trộn các chất trung vi lượng cần thiết cho cà phê, đặc biệt là Bo và Smart Zinc
+ NPK Đầu Trâu Mùa khô (20-5-6 TE): 400-500Kg/ha, bón kết hợp tưới trong mùa khô
+ NPK Đầu Trâu Tăng trưởng (19-12-6 TE): 400-500kg/ha, bón vào đầu mùa mưa
+ NPK Đầu Trâu Chắc hạt (16-6-19 TE: 1000-1100kg/ha, bón 2 lần vào giữa và cuối mùa mưa

Như vậy tổng lượng phân NPK các loại bón cho 1 ha cà phê kinh doanh trong 1 năm với mục tiêu 4-5 tấn nhân/ha là từ 1800kg-2100kg. Nếu năng suất cao hơn cần bón tăng cường, cứ 1 tấn nhân tăng thêm trên mức 5 tấn có thể bón thêm từ 15-20% lượng phân các loại nêu trên.
Thông thường Đầu Trâu Chắc hạt được bón hai lần trong năm vào giữa và cuối mùa mưa. Tuy nhiên đối với những vườn có năng suất cao, cần bón tăng cường với lượng cao hơn, nên chia thành 3 lần bón trong giai đoạn giữa đến cuối mùa mưa, mỗi lần bón từ 400-450kg/ha để tăng hiệu quả sử dụng phân bón.
(Còn nữa ...)
TS. Tôn Nữ Tuấn Nam